WEERT – In Weert zijn de Rogstekers wereldberoemd. Het is de naam van de vastelaovend-vereniging uit de binnenstad en het is bekend van een operette (uit 1930) die in 2014 is gemoderniseerd en als musical opgevoerd.
Maar hun verhaal is veel ouder. Het frappante is dat hier niet of nauwelijks onderzoek naar is gedaan. Wat dit onderzoek tot nu toe heeft opgeleverd? Best educated guess is dat het verhaal over de Rogstekers tussen circa 1580–1610 in Haarlem is ontstaan. Vermoedelijk hebben Brabanders als mede-immigranten de Weertenaren goedmoedig bespot in dit anekdotisch verhaal.
Met name het beeldverhaal op prenten (en enkele schilderijen) uit de 17e eeuw heeft voor de verspreiding en bestendiging gezorgd. Tussen 1600 en 1650 is er een gat. Maar tussen 1650 en 1815 hebben we circa 30 getuigenissen gevonden, het merendeel in Amsterdam en Haarlem. En in 1727 ook bij Weyerman. Daarover heb ik recent een artikel gepubliceerd in SteekSpel.
SteekSpel is eigenlijk een uit de hand gelopen hobby. Het doel is om de herkomst en ontwikkeling van het verhaal over de Rogstekers van Weert te achterhalen en beschrijven. Het is een website en een (digitaal) tijdschrift. Het artikel over Weyerman en de Rogstekers wordt morgen ook op de website van de Stichting Jacob Campo Weyerman gepubliceerd.
Het JCW richt zich op de lange 18e eeuw. Het verhaal van de Rogstekers gaat echter nog verder terug. In de 16e eeuw waren de Rogstekers een informele groep (jonge)mannen die in Den Bosch charivareske praktijken erop nahielden. Vermoedelijk heeft Jeroen Bosch hen reeds afgebeeld op zijn meest bekende schilderij: De Tuin der Lusten (circa 1500).
Het is de bedoeling dat we in het komende nummer van Steekspel een theorie introduceren die beschrijft hoe de Rogstekers in Den Bosch in de 15e eeuw zijn ontstaan en welk literair werk de Brabantse auteur(s) in Haarlem heeft beïnvloed bij het bedenken van het verhaal over de ‘Rogstekers van Weert’ als spin-off van de Rogstekers uit Den Bosch. Het duurt nog wel een half jaartje voordat we dat op papier hebben. Maar daarmee is de eerste cyclus van twaalf afleveringen van SteekSpel wel rond.
Oproep
Kent u bronnen uit de lange 18e eeuw waarin de Rogstekers worden genoemd? Mails met tips of adviezen zijn zeer welkom! Dat ze tot onverwachte vondsten kunnen leiden, bleek bijvoorbeeld al uit een recente tip. Die leidde naar een herberg in Beverwijk die in 1614 de Rochsteekers van Weert werd genoemd. Eigenaar van deze herberg was een oud-Weertenaar, die vanuit Haarlem naar Beverwijk was verhuisd. Een spectaculaire vondst, waardoor we de datering en setting van het verhaal reeds behoorlijk konden toespitsen.
– Erik Werps
