BOCHOLT – Op zondag 30 september 2018 duiken we met z’n allen in het verleden. Het moerassige grensgebied tussen Bocholt en Stramproy werd eeuwenlang gecontroleerd met een honderden meters lange landweer. Met dit evenement zetten we deze archeologische site van de Bocholter Graven in de kijker: het grote publiek kan er kennis maken met de ondergrondse sporen door workshops, demo’s en rondleidingen. Als kers op de taart worden historische grensfiguren weer tot leven gewekt met een re-enactmentopvoering.
Grenspark Kempen~Broek is een project van het Regionaal Landschap Kempen en Maasland in de gemeenten Bocholt, Bree, Kinrooi, Maaseik, Nederweert, Cranendonck, Weert en de beide provincies Limburg. In het gebied met een oppervlakte van ruim 25.000 ha, met een enorme soortenrijkdom en een grote verscheidenheid aan landschappen wordt grensoverschrijdend samengewerkt door heel wat partners uit Nederland en België.
Een duik in de geschiedenis: het grensgedeelte van het GrensPark bestond eeuwenlang uit een “niemandsland” van moerassen, heidegebieden en smalle doorgangen. Duizenden jaren lang was dit het decor van doortrekkende legers, grensconflicten met buren en honderden meters lange verdedigingssystemen. Smokkelen werd hier tot een professionele kunst verheven en grenspalen werden bij nacht en ontij verplaatst. Het is ook een streek waar nog veel verhalen de dragers van de geschiedenis zijn: de beruchte ontvoering van de abdis van Thorn, de dwaallichtjes in de uitgestrekte moerasgebieden en de branddreigingen van bokkenrijderbendes.
Het project “Grensgevallen” bundelt en stroomlijnt erfgoedinitiatieven rond het thema van historische grenzen in het GrensPark Kempen~Broek. In 2016 werd al het evenement Schapensmokkel Bolle Jan 1916-2016 georganiseerd, waarbij maar liefst 2000 mensen een kijkje kwamen nemen. Toen werd de opzienbarende smokkel van 850 schapen via de Doodendraad herdacht. Deze voorbode toonde aan dat erfgoed leeft rond de grens, waardoor nu een doorstart wordt genomen met het project Grensgevallen. “Grensgevallen” wil het streekeigen verleden -dat legendarisch maar tegelijk niet écht gekend is- tastbaar en zichtbaar maken voor alle inwoners van de streek. En dat door de komende jaren 4 belangrijke erfgoedthema’s op een leuke en interactieve manier in de kijker te zetten bij de inwoners van de streek.
De archeologische site van de 10 hectare grote, middeleeuwse landweer op de grens tussen Bocholt en Stramproy is het eerst aan de beurt. De sporen van de afwisselende grachten en hoge aarden wallen zitten nog netjes verborgen in de grond van een Natuurpuntperceel en zijn momenteel onderwerp van archeologisch en geschiedkundig onderzoek. Voor de werking rond deze “Bocholter Graven” worden de handen in elkaar geslagen door enthousiaste vrijwilligers (Geschied- en Heemkundige Kring Bocholt, Heemkundevereniging Stramproy en Natuurpunt Bocholt) en gemeenten Bocholt en Weert. Bovendien worden de Bocholter Graven naadloos uitgestald in het subsidiekanaal “Archeologie in de etalage” van de Provincie Limburg (Nederland). Daarmee ondersteund de provincie initiatieven die archeologie in beeld, binnen bereik én in verbinding met de Limburgers brengen. Verdere financiële steun is afkomstig van de Provincie Belgisch Limburg, Gemeente Bocholt, Gemeente Weert, ARK Natuurontwikkeling en Samenwerking Grensgebied De Kempen. Het re-enactmentonderdeel van het evenement op 30/9/2018 valt onder de tenderregeling van het Van Hornejaar (gemeente Weert). Merk het unieke, grensoverschrijdende karakter van de partners op. Daar waar de Bocholter Graven vroeger de grens verdedigde, worden nu zowel door Belgische als door Nederlandse partners de schouders gezet onder dit initiatief.
Evenement
Als echte archeologen gaan we met de schop in de hand op zoek naar de Bocholter Graven. Iedereen is welkom, er zijn doorlopend activiteiten voor jong en oud. Er zijn kinder- en jongerenworkshops waarbij men samen met echte archeologen mini-opgravingen kan doen, bodemprofielen kan maken in een bokaal of cropmarks kan zaaien met tuinkers. Er wordt een grenswachters-tegen-soldaten spel gespeeld. Of loop even langs de interactieve demonstraties waar een lakprofiel wordt gemaakt en met een metaaldetector naar vondsten wordt gespeurd.
Natuurlijk zijn er ook rondleidingen langs de archeologische vondsten waarbij deskundigen van naaldje tot draadje uitleggen wat er precies te zien is en wat de achtergrond ervan is. Er zijn wandeltochten met gids door de natuur waarbij het publiek de mooiste plekjes van het gebied te zien krijgt. Schutters in historisch kostuum vertellen alles over de oorsprong van het Limburgse schutterserfgoed.
Om 15u komen historische figuren, die ongetwijfeld de grensovergang aan de Bocholter Graven hebben proberen passeren, weer tot leven. De ruziënde herder en turfsteker, de ontvoering van de abdis-vorstin van Thorn, plunderende Spaanse soldaten uit de Tachtigjarige oorlog, Franse troepen met bajonetten, … Onder leiding van Heemkundevereniging Stramproy verschijnen ze ten tonele.
Erfgoedkaart van het Kempen~Broek
Zondag wordt bovendien de gloednieuwe erfgoedkaart van het Kempen~Broek gelanceerd, die volledig gratis verspreid wordt. Het gebied was eeuwenlang een arme streek waar de geschiedenis vooral in het landschap en de verhalen verstopt zit. We vinden er dan ook geen grote kathedralen en kastelen terug, maar er zijn wel nog schansen, archeologische sporen van grote verdedigingswallen zoals de Bocholter Graven, grenspalen, prehistorische grafheuvelvelden, ruïnes van smokkelcafés en natuurlijk heel wat molens. De erfgoedelementen worden op een visueel aantrekkelijke manier gepresenteerd op de stilistische kaart, en vormen een uitstekende eerste kennismaking met het grensverleden van de streek. Daardoor is de kaart ook een bruikbaar medium in scholen.
Wanneer?
Zondag 30 september, van 13u00 tot 17u00 (vrij vertrek) met om 15u re-enactment-opvoering.
Waar?
Vanuit België: einde Napoleonsdijk, Bocholt
Vanuit Nederland: einde Stramproyergrensweg, Stramproy
