WEERT – Enige tijd geleden heeft BAAC het uitbreiden van de gracht bij kasteel Nijenborgh in Weert archeologisch begeleid. Tijdens de werkzaamheden sneed de graafmachine een stukje oude gracht aan. Een luid signaal van de metaaldetector en een schopsteek later stonden de collega’s met een zwaar ijzeren voorwerp in hun handen, dat uit de bodem van de gracht tevoorschijn was gekomen. Het gaat om een achthoekige cilinder met een hals en een holle binnenkant met massieve ijzeren wanden.
Dit voorwerp werd al snel herkend als een onderdeel van kanon uit de middeleeuwen dat in gebruik was in de late 14e en 15e eeuw. In het museum in Weert is een kanon te zien dat eerder al bij het schoonmaken van dezelfde kasteelgracht werd gevonden, maar laat het nu net zo zijn dat dit onderdeel daar ontbreekt!
Het onderdeel hoort bij een type kanon dat, in tegenstelling tot veel bronzen kanonnen van na de middeleeuwen, aan de achterkant moest worden geladen. Dat laden gebeurde met voorwerpen zoals deze, een soort kruitkamers als het ware, in het Engels “breech pot/block” of “chamber” genoemd.
Het werkt als volgt: Vanaf de opening aan de achterkant van de loop van het kanon duwt men de kanonskogel naar binnen, die toen nog van steen werden gemaakt. Ondertussen wordt de kruitkamer voorzien van kruit en zodra er genoeg in zit, wordt de opening gesloten met een houten stop. Vervolgens wordt de kruitkamer in het verlengde van de loop, achter de opening waar de kanonskogel ligt, geplaatst en vastgeklemd. In de kruitkamer zit een gaatje waarop na het plaatsen wat los kruit wordt aangebracht. Door dit aan te steken schiet de vlam door het gat naar het kruit in de kamer, dat komt tot ontploffing, waardoor de kogel uit de loop wordt weggeschoten. Als er meerdere kruitkamers waren, kon tijdens het schieten de volgende al klaar worden gemaakt. Hierdoor kon het kanon snel herladen worden, zodat het relatief snel achter elkaar kon vuren.
Het museum heeft laten weten dat deze kruitkamer waarschijnlijk niet past in het kanon waar dit onderdeel van ontbrak. Nu onze collega’s inmiddels zijn begonnen aan het opgraven van het kasteelterrein, doen zij natuurlijk extra hun best om alsnog dit missende sluitstuk te vinden! Omdat men in deze periode nog niet beschikte over de technieken om een dergelijk kanon van ijzer te kunnen gieten, werd het gemaakt met dezelfde techniek als waarmee tonnen worden gemaakt. Men maakte meerdere “strips” van ijzer, zoals de duigen van een ton, die vervolgens aan de buitenkant door ringen (hoepels) bij elkaar werden gehouden. In het Engels spreekt men daarom over de barrel (“ton”) of a gun.
