Een draadje over de dominantie van nieuwe coronavarianten, reproductiegetal, de sterfte door een variant die besmettelijker is, en de NLse situatie.
(Deze Tweets verschenen als draadje via Twitter.com/mvanzelst).
‘The talk of the town’ zijn de nieuwe varianten uit het Verenigd Koninkrijk (naam: B1.1.7) en Zuid-Afrika (naam: 501Y.V2). Het grootste probleem tot nu toe: ze lijken sneller te verspreiden. We gaan rekenen, maar belangrijk om nu al te zeggen: er is nog heel veel onzekerheid.
Proloog over de bron
De nieuwe variatie wordt de ‘Britse variant’ genoemd, maar de vraag is ook of deze wel in het VK is ontstaan. De Britten sequencen (genetische monitoring van virussen) extreem veel: 5-10% van alle positieve tests wordt gesequenced. In Nederland is dit percentage nu ongeveer 0.1% (waardoor de Britten nieuwe varianten dus 50-100x sneller weten te vinden). Misschien is de variant wel hier ontstaan, maar hebben de Britten hem eerder gevonden. Vergelijkbare situatie met de ‘Spaanse griep’ (1918). De Spaanse griep ontstond namelijk niet in Spanje. De reden dat dit virus zo heet: Spanje was in de eerste Wereldoorlog neutraal, waardoor er geen censuur. Spaanse media konden dus wel rapporteren, terwijl het al breed verspreid was (in landen waar wel censuur was).
De nieuwe variant
Er is nu al best wel wat onderzoek gedaan naar de nieuwe variant. De voorlopige (!) conclusie lijkt te zijn dat deze dus een stuk besmettelijker is dan de huidige Europese variant die hier sinds maart is. Hoeveel besmettelijker? Waarschijnlijk rond de ~50%.
De nieuwe variant is ‘beter’ in verspreiding, waardoor die variant over tijd ‘wint’ en waarschijnlijk de dominante variant wordt. In Zuid-Oost-Engeland is dit al gebeurd: in bijv. Medway is dit nu praktisch de enige variant die ze nog vinden met sequencen.
Reproductiegetal
De studies die nu worden gepubliceerd schatten dat de variant het reproductiegetal met ~50% verhoogd. Belangrijk: dat is erg afhankelijk van de huidige R. Stel dat de huidige R hier ineens 0.5 is, kan het percentage ook veranderen. Veel onzekerheid dus.
Wel belangrijk: de R van de nieuwe variant lag zelfs tijdens de Britse lockdown boven de 1 (‘oude variant’ wel onder de 1). Met de huidige infectiedruk in Nederland kan dominantie van deze variant snel gebeuren en een groot probleem worden.
Waarom is besmettelijker uiteindelijk dodelijker?
Stel dat de R nu 1.1 is, de IFR is 0.5%, het generationeel interval is 5 dagen, en we ‘starten’ met 10.000 besmettelijke mensen. Dan verwachten we na 1 maand: 10.000 x 1.1^6 x 0.5% = 89 doden. (6 = 30 / 5 [Generation Time]).
Een voorbeeld: De IFR van een nieuwe variant is 50% dodelijker dan de huidige variant (IFR = 0.5% x 1.5 = 0.75%). Na 1 maand: 10.000 x 1.1^6 x 0.75% = 133 doden. Nieuwe variant is 50% besmettelijker: Na 1 maand: 10.000 x (1.1 x 1.5)^6 x 0.5% = 1009 doden.
Hoe kan dit nou? Als de IFR 1,5 keer zo groot wordt, wordt de sterfte ook 1.5 keer zo hoog (133 / 89 = 1.5): lineair probleem. Als de besmettelijkheid 1,5 keer zo groot wordt, wordt (in dit voorbeeld!) de sterfte dus 11 keer zo hoog in 1 maand: Een exponentieel probleem.
Nederland
Het OMT stelde op 31 december dat op dit moment 1-5% van de infecties komt door de Britse variant. Gegeven de dynamiek in het VK wordt deze variant rond februari waarschijnlijk de dominante variant en dan gaat het hard.
We zien in het VK ook dat de variant op dit moment het meest circuleert in de groep 10-19. De oudere leeftijdsgroepen komt de oude variant nog het meest voor. Ondertussen weten we: infecties gaan eerst rond onder jongeren, daarna springt het over.
Er zijn ondertussen ook best wel wat aanwijzingen dat deze variant kinderen/jongeren relatief besmettelijker maakt t.o.v. de huidige variant (maar opnieuw: veel onzekerheid). Dat betekent niet perse dat deze variant kinderen specifiek besmettelijker maakt. Maar het argument voor openhouden scholen tot nu toe was altijd dat kinderen niet zoveel bijdragen aan transmissie. Dat argument wordt mogelijk zwakker. Een reden is dat de viral load veel hoger lijkt te zijn waardoor zelfs kinderen uiteindelijk meer virus meedragen (+klachten krijgen). Gegeven de huidige infectiedruk, de aanwezigheid van de nieuwe variant (1-5%), de hogere besmettelijkheid (vooral ook onder kinderen/jongeren!), en de zware druk op de hele zorg, is het dus zeer de vraag wat er mogelijk is vanaf 19 januari. Sterker nog: je kunt je afvragen of zelfs alleen het openen van de scholen wenselijk is vanuit dit perspectief. Met 2,5 miljoen potentiële besmetters neem je best wel een risico. Zelfs als ze nog steeds minder besmettelijk zijn, gaat het nog steeds om miljoenen burgers.
Virulentie en IFR
Een prangende vraag is of de nieuwe varianten je ook zieker maken (‘virulenter’): veel onzekerheid. ZA variant lijkt problematischer voor kinderen. In het algemeen: besmettelijker = meer virus = meer klachten, maar niet per se virulenter op zichzelf.
De vraag is ook of de IFR stijgt door deze varianten en dat is wel een reële optie: als de verspreiding sneller gaat komt de zorg nog meer onder druk te staan, waardoor we sneller CodeZwart benaderen. Bij ‘selectie aan de poort’ gaan er meer mensen dood: IFR wordt hoger. De IFR laat zich in zo’n situatie zeer zeer moeilijk voorspellen, want afhankelijk van tientallen factoren. Een hypothese durf ik ook wel aan: als de varianten besmettelijker zijn en er wordt niets gedaan, is CodeZwart waarschijnlijk onvermijdbaar. Dit voelt als een herhaling van maart 2020 voor mij: grote onbekenden, dikke staartverdeling in de uitkomsten (kan met een sisser aflopen, maar waarschijnlijk grote negatieve gevolgen). Achteraf moeten we niet kunnen zeggen: ‘we f*cking told you so’.
Micro- en epidemieloog Marc Bonten deelde de interpretatie van auteur Marino van Zelst …’Gelukkig is er nog heel veel onzekerheid. Met name over de rol van kinderen. Wat verschillend is: variant heeft in UK een tijd ongemerkt rondgewaard met weinig maatregelen, duidelijk anders dan in Nederland nu. Dus we hebben een kans’…
Marino van Zelst is via Twitter te volgen.
Hij gebruikte voor bovenstaand draadje de volgende bronnen:
Naslagwerk Jeffrey Barret: twitter.com/jcbarret/statu Deepti Gurdasani: twitter.com/dgurdasani1/st NRC (lees dit, goede samenvatting): nrc.nl/nieuws/2020/12 Advies @C19RedTeam ‘Spelen met vuur’: c19redteam.nl/wp-content/upl
