Inne mêrgelgrotte int Zuide börtj hoeëj. De rouk keumtj oet alle gate dae zoeë’n grot hieët en hieël de umgaeving stînktj d’r nao. Vör aojer minse oonger os oet de umgaeving vanne Pieël és det niks vrieëmdsj. Aanne stamtaofel zeen d’r nog mer e paar di-j zich det memorieëre. Tot aan d’n tiêd det de Pieël bekans hieëlemaol óntgónne en verkaveldj woor roond 1950, haadje szoeëmers dék ‘ne pieëlbrând. Det beteîkendje det d’n törf oongergroonds aant viêste waas. Doeër blikseminslaag of ‘ne törfstaeker dae z’n piêp zoonger bezêj haaj lieëggekloptj. En asj druuëg waer blieëf, kos det waekelang aannegang bliêve. Kilemaeters roontelum dae pieël koszje det roêke. Beej noeërdwéstewîndj tot inne stad. En d’r waas âmper wat tieëge te doon. Allein e paar daag mét lieëlik wat raengel kos dao ’n indj aan make. En dan haadje nog kâns det pieëlpoêste aevezieër nog blieëve viêste. Mer ouch noow óntstieët d’r aaf en tow nog ‘ne pieëlbrând, wi-j lést beej Liessel en Deurne
Wi-j maatschappi-jje di-j roond de vuuërige ieëwwisseling törf gînge staeke, begoste um de Pieël te óntwatere, gruudje de kâns op pieëlbrand neteurlik. En in ’t begîn van daen ieëw zeen d’r dan ouch veurhaarde gewaesj woeëdoeër hieël dörpe óntruumdj móste waere. Oongergroonds en boeëvegroonds mét hoeëg oplaajendje vlamme. En de erm pieëlwêrkers di-j dao ’n huîpke törf gestoeëke haaje waat te druuëge stóng, wore eure wîntjervuuërraod um ’t hoês wêrm te stoeëke kwiêt. Êrmooj detj verrékdje! Mien opa (Dolleve Fried) dae van Meijel vandan kwoom, waas in zien jóng jaore (1895) ouch pieëlwerker en kos dao völ oeëver vertélle. Vörâl asse zien daâgloeën van zestig cênt beej Pluum (Pluym) in Meijel umzat in ‘ne borrel. Oma nuuëtelik neteurlik. Zien ântwoeërd op z’n Meijels: “Ik mag d’r ook nojt nie ’s pruuve!” Det hieëte later ouch nog dék gezagdj, mer toen kosze ’t baeter betale.
Mer trök nao de Pieël. Ajje de beuk van Toon Kortooms laesj, keumtj ’t ein-en-ânger nogal luchtig oeëver, mer ’t waas um de nondedju geîn gemaekelik laeve. En det kujje waal laeze inne beuk van Anton Coolen. D’r kos allein szoeëmers törf gestoeëke waere en dan laefdje de staekers dék in plaggehutte. Ze móste lieëlik poejakke um wat te verdene. Dus waasj hieëlemaol neet zoeë gek, det ze zich wat beejverdeendje mét struîpe. Wi-j de koeële oet de mien “het zwarte goud” woeërte geneumdj, zoeë zagte ze van d’n törf det ‘t “het bruine goud” waas. Mer ’t waas lang geîn goud waatter bloonk. Waal vör de maatschappi-j di-j de licêntie haaj um törf te winne, mer neet vör de ploeteraars di-j de haole klot móste staeke. Mer um ’t bitje Pieël waatter nog és, as neteurmonumênt te behaoje, moog d’r allewiel geîne törf mieër gestoeëke waere. D’n törf dae vae nog noeëdig hebbe vör potgroond keumtj oet Rusland of de Oekraïne. En um de kwizzenjaer te stoeëke hevve ‘m neet mieër vandoon. Jaomer és waal det ve zoeë’nen alike törf neet mieër mét Sintemerte aan kunne staeke. Vae boonge dae vreuger aan ‘nen iêzerdraod, sopdje ‘m inne benzien en stoke dae dan aan. Dao koszje naeve de börrendje sintemerteshoup schoeën mej roondzwejje en trokdje lîchtcirkels inne locht. Moog neet mieër! Ouch geîne sintemerteshoup mieër zoonger permissie. Ge moogtj vandaagdendaag bli-j zeen dejje nog gein vergunning noeëdig hetj um eure ketser aan te staeke!
© Frits Weerts / Bullseye Publishing
Boek Stamtäöfelke kopen
‘t Book es te koup beej de bookhândel (Bruna, Primera), de oetgaever Bullseye Publishing en beej Frits zelf (bestelle via e-mail) vör de priês van 24 eurokes.
